Σημαντική μερίδα 16χρονων μαθητών στην Ελλάδα και πανευρωπαϊκά κάνουν χρήση ουσιών, καταναλώνουν αλκοόλ, καπνίζουν ή/και υιοθετούν συμπεριφορές όπως π.χ., τυχερά παιχνίδια και υπερβολική ενασχόληση με ηλεκτρονικά παιχνίδια και μέσα κοινωνικής δικτύωσης που θέτουν σε κίνδυνο τη σωματική και την ψυχοκοινωνική τους υγεία.
Αυτό είναι το συμπέρασμα της έρευνας ESPAD το 2024, που υλοποιείται σε 37 χώρες, σε συνεργασία με τον Οργανισμό της ΕΕ για τα Ναρκωτικά (EUDA).
Στην Ελλάδα την έρευνα υλοποιεί το Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγείας, Νευροεπιστημών και Ιατρικής Ακριβείας «Κώστας Στεφανής» (ΕΠΙΨΥ) και το 2024 επαναλήφθηκε για 7η συνεχή τετραετία.
Πάνω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο η Ελλάδα
Τα ευρήματα της έρευνας αποκαλύπτουν μια ανησυχητική πραγματικότητα. Συγκριτικά με τις άλλες χώρες που συμμετέχουν στην πανευρωπαϊκή έρευνα ESPAD, τα ποσοστά στην Ελλάδα είναι το 2024 πάνω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο σε κρίσιμους τομείς:
- Στους δείκτες που αφορούν τη χρήση κάνναβης
- Σε όλους σχεδόν τους δείκτες που αφορούν την κατανάλωση αλκοόλ
- Σε όλους σχεδόν τους δείκτες για το κάπνισμα
- Σε όλους σχεδόν τους δείκτες που αφορούν στην ενασχόληση με τα τυχερά παιχνίδια
Ανησυχητικές αυξητικές τάσεις
Διαχρονικά, τα ποσοστά στην Ελλάδα είναι το 2024 αυξημένα σε πολλαπλούς τομείς. Η αύξηση καταγράφεται σε όλους τους δείκτες που αφορούν τη χρήση ουσιών, συμπεριλαμβανομένης της αντίληψης περί «εύκολης» πρόσβασης στην κάνναβη, στην υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ, καθώς και στο κάπνισμα παραδοσιακών και ηλεκτρονικών τσιγάρων.
Οινοπνευματώδη: Η «εύκολη» πρόσβαση και η επικίνδυνη κατανάλωση
Για το σύνολο σχεδόν των 16χρονων στην Ελλάδα (92%), είναι «αρκετά» ή «πολύ» εύκολο να βρουν αλκοόλ. Σχεδόν εννέα στους 10 (86%) έχουν καταναλώσει οινοπνευματώδη (≥1 ποτήρι).
τουλάχιστον ένας στους 3 (37%) έχει πολύ πρόσφατα πιει υπερβολικά, δηλαδή 5+ αλκοολούχα ποτά σε μία περίσταση.
Κάπνισμα: Η έκρηξη των ηλεκτρονικών τσιγάρων
Περισσότεροι από τους μισούς (54%) 16χρονους στην Ελλάδα έχουν καπνίσει. Ένας στους 3 (36%) κάπνισε πολύ πρόσφατα, ενώ ένας στους 5 (19%) καπνίζει κάποια από αυτά καθημερινά.
Τυχερά παιχνίδια: Ο νέος κίνδυνος
Περισσότεροι από ένας στους 3 (36%) 16χρονους στην Ελλάδα έχουν παίξει/στοιχηματίσει πρόσφατα.
ένας στους 14 (7,0%) είναι πιθανώς εθισμένος στον τζόγο.
Χρήση ουσιών: Ανοδική πορεία
Ένας στους 8 (13%) 16χρονους στην Ελλάδα έχει κάνει έστω και μια φορά χρήση κάποιας παράνομης ουσίας, κυρίως κάνναβης.
Ψυχοδραστικά φάρμακα: Η σιωπηλή απειλή
Ένας στους 7 (15%) 16χρονους στην Ελλάδα έχει κάνει μη ιατρική χρήση συνταγογραφούμενου ψυχοδραστικού φαρμάκου.
Ηλεκτρονικά παιχνίδια και κοινωνικά δίκτυα: Η νέα εξάρτηση
Σχεδόν τρεις στους 4 (71%) 16χρονους στην Ελλάδα έπαιξαν ηλεκτρονικά παιχνίδια πολύ πρόσφατα.
Περίπου το 48% αναφέρει ότι αντιμετωπίζει κάποια προβλήματα από τη συχνότητα με την οποία είναι στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Συμπεράσματα
Τα ευρήματα της έρευνας ESPAD 2024 αποκαλύπτουν μια πολύπλευρη κρίση στη ζωή των 16χρονων στην Ελλάδα. Η αύξηση της χρήσης ουσιών, η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ, η εξάπλωση του καπνίσματος, η άνοδος των τυχερών παιχνιδιών και η προβληματική ενασχόληση με ηλεκτρονικά παιχνίδια και κοινωνικά δίκτυα συνθέτουν ένα εξαιρετικά ανησυχητικό τοπίο.
Η σύγκριση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο καθιστά επιτακτική την ανάγκη για άμεσες και αποτελεσματικές παρεμβάσεις σε επίπεδο πολιτικής υγείας, εκπαίδευσης και κοινωνικής πρόνοιας, με στόχο την προστασία και την υποστήριξη των εφήβων.
