Σοβαρότατες διαφωνίες σημειώνονται στους κόλπους της Ακαδημίας Αθηνών με αφορμή το νομοσχέδιο του υπουργείου Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού, με το οποίο επιχειρείται «εκσυγχρονισμός» του ύπατου πνευματικού ιδρύματος της χώρας.
Το νομοσχέδιο αναρτήθηκε τον περασμένο μήνα (23/1) προς δημόσια διαβούλευση, η οποία, ωστόσο, ανέδειξε μείζονες επιφυλάξεις των ακαδημαϊκών μας, για την ουσία αλλά και τον τρόπο με τον οποίο το εποπτεύον υπουργείο προσπαθεί να επιβάλει τις απόψεις του.
Ο εκσυγχρονισμός αφορά τον τρόπο λειτουργίας του ιδρύματος, με την εισαγωγή στον λεγόμενο «Οργανισμό» αμφιλεγόμενων ρυθμίσεων, οι οποίες -όπως αναφέρουν ακαδημαϊκοί στην «κυριακάτικη δημοκρατία»– θα τινάξουν στον αέρα τις διαδικασίες. Ρυθμίσεων που διαμορφώθηκαν από προσωπικές εμμονές, φιλοδοξίες, εισηγήσεις «ημετέρων» και
σκέψη «του ποδαριού», στο πλαίσιο ενός άκρατου, ανοηματικού εκσυγχρονισμού, με στόχο… κανέναν! Αλλά με πολύ συγκεκριμένους σκοπούς. Στις επιφυλάξεις που διατυπώνουν τονίζουν ότι ναι μεν ο Οργανισμός χρειάζεται βελτιώσεις, αλλά
σε δευτερεύοντα ζητήματα και όχι στον «κορμό» του.
Δεν είναι δυνατόν να αλλοιωθούν κρίσιμες διατάξεις του ισχύοντος Οργανισμού, που αφορούν ζητήματα απαρτίας ή ένταξης νέων μελών, στα οποία οφείλεται η μέχρι σήμερα απρόσκοπτη λειτουργία του ιδρύματος. Ο χρόνος της δημόσιας διαβούλευσης έληξε την Τρίτη (6/2) με ανταλλαγή αιχμηρών επιστολών ανάμεσα στους ακαδημαϊκούς που διατυπώνουν σοβαρές επιφυλάξεις για την πρωτοβουλία και σε εκείνους που θεωρούν ότι ο Οργανισμός της Ακαδημίας πρέπει να εκσυγχρονιστεί άρδην.
Σύμφωνα με το εισαγωγικό στη διαβούλευση σημείωμα του υπουργείου, «σκοπός του νομοθετήματος είναι ο εκσυγχρονισμός του πλαισίου οργάνωσης και λειτουργίας της Ακαδημίας Αθηνών, σύμφωνα με τις εξελίξεις στον ακαδημαϊκό χώρο στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, προκειμένου το κορυφαίο ίδρυμα των επιστημών, των γραμμάτων και των καλών τεχνών της χώρας να ανταποκρίνεται στις σύγχρονες εξελίξεις, στον ακαδημαϊκό χώρο και στις προκλήσεις που θέτουν η ραγδαία επιστημονική και τεχνολογική πρόοδος και η μετάβαση στην ψηφιακή εποχή»! Και γιατί οι «ραγδαίες επιστημονικές εξελίξεις και η τεχνολογική πρόοδος» πρέπει να επηρεάζουν θέματα, όπως το πώς ορίζονται τα «ενεργά μέλη», ποιες οι διαφορές από τα «παρόντα μέλη», πώς ορίζεται η απαρτία, πώς διεξάγονται οι ψηφοφορίες, και πώς εντάσσονται στους κόλπους της Ακαδημίας νέοι ακαδημαϊκοί; Προκειμένου να γίνουν κατανοητές οι σοβαρές επιφυλάξεις της πλειονότητας των ακαδημαϊκών, είναι απαραίτητη η σημερινή οργανωτική «χαρτογράφηση» του ιδρύματος.
Ευσύνοπτα, υπενθυμίζεται ότι, κατά τον εν ισχύ Οργανισμό λειτουργίας της,
η Ακαδημία συγκροτείται από τρεις, λεγόμενες, «Τάξεις». Η Α’ Τάξη (25 τακτικά μέλη) περιλαμβάνει τις Θετικές Επιστήμες. Η Β’ Τάξη (25 τακτικά μέλη) περικλείει τα Γράμματα και τις Καλές Τέχνες. Η Γ’ Τάξη (15 τακτικά μέλη) εκτείνεται στο πεδίο των Ηθικών, Πολιτικών και Ανθρωπιστικών Επιστημών. Οι τρεις «Τάξεις» δεν διατάσσουν ιεραρχική δομή, αλλά γνωστικά αντικείμενα. Σε κάθε περίπτωση, οι θέσεις ανά Τάξη δεν καταλαμβάνονται οπωσδήποτε εφόσον δεν υπάρχουν πρόσωπα αναγκαίου «πνευματικού ύψους». Σήμερα η Α’ Τάξη έχει 20 μέλη, η Β’ Τάξη 17 μέλη και η Γ’ Τάξη 12 μέλη. Σύνολο 49 ακαδημαϊκοί. Οι Τάξεις καλλιεργούν όλες τις εκδηλώσεις του πνεύματος (Επιστήμες, Τέχνες, Διανόηση). Κατά τον ισχύοντα Οργανισμό της Ακαδημίας, «τακτικά μέλη» εκλέγονται «Ελληνες διακρινόμενοι εις τας επιστήμας ή τα γράμματα ή τας καλάς τέχνας διά σπουδαίων έργων». Το ίδρυμα διοικείται από τη Σύγκλητο.
Η Ι∆ΡΥΣΗ ΤΗΣ
Σύμφωνα με τη συντακτική απόφαση (ιδρυτική) της 18ης Μαρτίου 1926, «η ίδρυσις της Ακαδημίας εν Ελλάδι, είναι Εθνική ανάγκη εκ των μεγίστων, όπως φωτίζη και χειραγωγή τα δημοσίας υπηρεσίας, μελετά και κανονίζη τα της Εθνικής ημών γλώσσης… σπουδάζη και αποκαλύπτη την φύσιν της Χώρας…»! Οι εκσυγχρονιστές σημειώνουν ότι ο Οργανισμός της Ακαδημίας Αθηνών είναι το μοναδικό εναπομείναν νομοθέτημα στην καθαρεύουσα λόγια γλώσσα. Ε, και; Στο ίδρυμα που προάγει την ελληνική γλώσσα αρμόζει το κείμενο. Ποιους «χαλάει»; Η Ακαδημία «οφείλει να είναι φωτεινός φάρος του ελληνικού πνεύματος» αναφέρουν ακαδημαϊκοί.
Να σημειωθεί ότι στο ισχύον κείμενο τηρούνται με κεφαλαίο αρχίγραμμα όροι όπως «Ακαδημία», «Εθνική», «Ελλην» κ.λπ. «Ψιλά γράμματα» για εκσυγχρονιστές! Μάλιστα, το κείμενο ακολουθεί το μονοτονικό σύστημα, αφού η τελευταία τροποποίηση έγινε το 2015. Οι εκσυγχρονιστές ισχυρίζονται ότι ο νόμος για τη λειτουργία της Ακαδημίας έχει να ανανεωθεί από το 1929. Ψευδώς… Η αλήθεια είναι, σύμφωνα με τα στοιχεία της Ακαδημίας, ότι ο Οργανισμός συντάχθηκε το 1926, έγινε νόμος το 1929 (Ν. 4398/1929 – ΦΕΚ τ. Α’ 308) και τροποποιήθηκε, αρχικά, με Π.Δ. το 1932 (Π.Δ. 26.4/7.5.1932). Ακολούθησαν μεταγενέστερες τροποποιήσεις (ΦΕΚ τ. Α’ 144/1932 και ΦΕΚ τ. Α’ 210/1932). Νεότερες τροποποιήσεις-προσθήκες έγιναν αργότερα (Π.Δ. 229 – ΦΕΚ τ. Α’ 68/1975 και Π.Δ. 363 – ΦΕΚ τ. Α’ 239/1977). Ακολούθησαν τροποποιήσεις το 2004 και το 2005 (ΦΕΚ τ. Α’ 168/2004 και Π.Δ. 122 – ΦΕΚ τ. Α’ 123/2006) ενώ, όπως προαναφέρθηκε, το 2015 ο Ε. Σπηλιωτόπουλος «κωδικοποίησε» τον Οργανισμό της Ακαδημίας, μετατρέποντας το πολυτονικό κείμενο σε μονοτονικό, ενσωματώνοντας όλες τις μέχρι τότε τροποποιήσεις του.
Στο εμπεριστατωμένο κείμενο σημειώνεται από τον ακαδημαϊκό Ε. Σπηλιωτόπουλο πλήθος παραπομπών υπό μορφήν αριθμημένων υποσημειώσεων, αναφερομένων στο σύνολο της ελληνικής νομολογίας. Αναφερόταν στην πλούσια νομολογία του ΣτΕ, σε γνωμοδοτήσεις της Νομικής Επιτροπής και σε σχετικές διατάξεις του Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας του 1999. Αλλά και αρκετούς άλλους νόμους ή νομοθετικά διατάγματα που επηρεάζουν τη λειτουργία της Ακαδημίας… Γιατί, λοιπόν, χρειάζεται «νέος» Οργανισμός και όχι «βελτιώσεις-προσθήκες» στον υπάρχοντα και μάλιστα στο ίδιο λεκτικό ύφος;
Επιστολή-καταπέλτης προς τη Σύγκλητο
Με αφορµή τη δηµόσια διαβούλευση, ακαδηµαϊκοί κυρίως της Α’ Τάξης (οµόφωνα) παρουσίασαν τις αντιρρήσεις τους µε επιστολές σε έντονο ύφος προς τη Σύγκλητο, απαντώντας σε παραποιήσεις των απόψεών τους και σε διαδικαστικά θέµατα, όπως το εάν οι αντιρρήσεις είναι οµόφωνες. Οι ακαδηµαϊκοί της Α’ Τάξης µε αποστοµωτική επιστολή τους καταρρίπτουν ένα προς ένα τα επιχειρήµατα διά των οποίων οι λεγόµενοι «εκσυγχρονιστές», σε συµφωνία µε το αρµόδιο υπουργείο, επιχειρούν να αλλοιώσουν τις ιδιαίτερα λεπτές και ευαίσθητες διαδικασίες µε τις οποίες η Ακαδηµία λειτουργεί απρόσκοπτα από το 1926.
Γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι δεν είναι ο εκσυγχρονισµός της Ακαδηµίας ο σκοπός του νέου νοµοσχεδίου. Το «εκσυγχρονιστικό πνεύµα» υιοθέτησε, για ακατανόητους λόγους, η ηγεσία του υπουργείου Παιδείας, µε το σκεπτικό ότι ο «Οργανισµός» είναι… αραχνιασµένος
Αντίθετα οι ακαδηµαϊκοί επιµένουν ότι το νέο κείµενο είναι «αδύναµο – στεγνό– πρόχειρο», χωρίς αναφορές στη νοµολογία, κατά τρόπο που να µην µπορεί να εφαρµοστεί ούτε από τους νοµικούς, που θα διαφωνούν ως προς την ερµηνεία των διατάξεων. Και, στο κάτω κάτω, γιατί τόση σπουδή και βιασύνη» λένε και καλούν τον υπουργό να το ξανασκεφτεί. Η διαβούλευση έληξε. Αναµένουµε το τελικό κείµενο και θα επανέλθουµε…