Λιγότερο από δύο μήνες απομένουν για την επέκταση της υποχρεωτικής εφαρμογής της Ψηφιακής Κάρτας Εργασίας στους κλάδους της εστίασης και του τουρισμού την 1η Μαρτίου 2025, η οποία αφορά 700.000 εργαζομένους και 50.000 επιχειρήσεις. Το μέτρο εφαρμόζεται πιλοτικά από τον Σεπτέμβριο του 2024, ωστόσο το υπουργείο Εργασίας υποστηρίζει πως δεν θα δοθεί παράταση και σε λιγότερο από 45 ημέρες από σήμερα θα αρχίσουν να πέφτουν πρόστιμα!
Η Ψηφιακή Κάρτα Εργασίας θεσπίστηκε με τον νόμο 4808 τον Ιούνιο του 2021 και άρχισε να εφαρμόζεται σταδιακά υποχρεωτικά ανά κλάδο από τον Ιούλιο του 2022, με αποτέλεσμα σήμερα να αφορά 750.000 εργαζομένους. Πρόκειται για ένα εργαλείο που εξασφαλίζει την παρακολούθηση του πραγματικού χρόνου εργασίας και των αμοιβών των εργαζομένων, και στοχεύει στην καταπολέμηση καταχρηστικών πρακτικών αδήλωτων υπερωριών, παράνομων μεταβολών και υπερβάσεων του εργασιακού χρόνου.
Το χρονοδιάγραμμα ένταξης κλάδων οικονομικής δραστηριότητας στην Ψηφιακή Κάρτα:
- Το σύνολο των τραπεζών της χώρας εντάχθηκε από 01.07.2022.
- Τα σούπερ μάρκετ με περισσότερους από 250 εργαζομένους εντάχθηκαν από 01.07.2022.
- Οι εταιρίες φύλαξης εντάχθηκαν από 16.02.2023.
- Οι εταιρίες ιδιωτικής ασφάλισης εντάχθηκαν από 16.02.2023.
- Οι ΟΣΕ Α.Ε., ΕΡΓΟΣΕ, Σταθερές Συγκοινωνίες Α.Ε, ΟΣΥ, ΟΑΣΑ, ΟΣΕΘ, ΟΑΣΘ, Αττικό Μετρό Α.Ε., Κτιριακές Υποδομές Α.Ε., Εγνατία Οδός Α.Ε., ΕΥΔΑΠ και ΕΛΤΑ, καθώς και η Hellenic Train και η Ελληνική Εταιρία Συντήρησης Σιδηροδρομικού Υλικού εντάχθηκαν από 22.03.2023.
- Οι επιχειρήσεις που ανήκουν στον κλάδο της βιομηχανίας εντάχθηκαν πιλοτικά από 01.01.2024 και με πλήρη εφαρμογή από 01.07.2024.
- Οι επιχειρήσεις που ανήκουν στον κλάδο του λιανικού εμπορίου εντάχθηκαν πιλοτικά από 01.01.2024 και με πλήρη εφαρμογή από 01.07.2024.
- Οι επιχειρήσεις που ανήκουν στις υπηρεσίες διαμονής στον κλάδο του τουρισμού εντάχθηκαν πιλοτικά από 11.09.2024 και με πλήρη εφαρμογή από 01.03.2025.
- Οι επιχειρήσεις που ανήκουν κατά κύρια δραστηριότητα στον κλάδο της εστίασης εντάχθηκαν πιλοτικά από 11.09.2024 και με πλήρη εφαρμογή από 01.03.2025.
Αύξηση των δηλωμένων υπερωριών, παρά την πιλοτική εφαρμογή της
Παρά το σημαντικό «ξεχείλωμα» που υπέστη το θεσμικό πλαίσιο το περασμένο καλοκαίρι (Ιούλιος 2024), η σταδιακή εφαρμογή της Ψηφιακής Κάρτας Εργασίας είχε ως συνέπεια την αύξηση των δηλωμένων (και άρα πληρωμένων) υπερωριών των εργαζομένων.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του υπουργείου Εργασίας, το 2021 (χρονιά lockdown) καταγράφηκαν 1,87 εκατομμύρια ώρες, το 2022 καταγράφηκαν 2,56 εκατομμύρια ώρες, το 2023 είχαμε 2,68 εκατομμύρια ώρες καταγεγραμμένων υπερωριών και το 7μηνο Ιανουαρίου – Ιουλίου 2024 οι καταγεγραμμένες ώρες υπερωριών έφτασαν στο 1,53 εκατομμύριο, ελαφρά αυξημένες και πάλι σε σχέση με το αντίστοιχο επτάμηνο του 2023.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα, η αύξηση στις δηλωθείσες υπερωρίες στα σούπερ μάρκετ, όπου από την έναρξη της εφαρμογής του μέτρου έως το τέλος του 2023 παρατηρήθηκε σωρευτική αύξηση ύψους 61,2%.
Ωστόσο, με εγκύκλιο του υπουργείου Εργασίας που τέθηκε σε ισχύ από την 1η Ιουλίου 2024, άνοιξε ένα μεγάλο «παράθυρο» παράκαμψης του μέτρου. Συγκεκριμένα, ενεργοποιήθηκε το άρθρο 22 του Ν.5053/2023 σχετικά με τη δυνατότητα των επιχειρήσεων που έχουν ενταχθεί στον μηχανισμό της ψηφιακής κάρτας εργασίας, εφόσον το επιθυμούν:
i. Να μην καταχωρίζουν εκ των προτέρων τις αλλαγές ή την τροποποίηση του ωραρίου εργασίας ή της οργάνωσης του χρόνου εργασίας ή την υπερωριακή απασχόληση, πριν από την έναρξη πραγματοποίησής τους.
i. Να δηλώνουν, έως και την τελευταία ημέρα του τρέχοντος ημερολογιακού μήνα, στην «Ψηφιακή Δήλωση επιλογής προαναγγελτικού ή απολογιστικού συστήματος καταχώρισης αλλαγών ωραρίου, οργάνωσης χρόνου εργασίας και υπερωριών» ότι για το επόμενο χρονικό διάστημα, το οποίο δεν μπορεί να είναι μικρότερο του ενός ημερολογιακού μήνα, θα καταχωρίζουν τις αλλαγές του ωραρίου εργασίας ή της οργάνωσης του χρόνου εργασίας και των υπερωριών απολογιστικά, εντός του ίδιου μήνα.
iii. Να καταχωρίζουν τις σχετικές αλλαγές έως τη λήξη του επόμενου ημερολογιακού μήνα από τον μήνα πραγματοποίησής τους.
Ευέλικτη προσέλευση εργαζομένων
Σε όσες επιχειρήσεις είναι ενταγμένες στον μηχανισμό της Ψηφιακής Κάρτας και έχουν προβεί σε ενεργοποίησή της δίνεται η δυνατότητα, κατόπιν ρητής συμφωνίας του εργοδότη με τον εργαζόμενο (αποδεικνύεται με κάθε πρόσφορο μέσο), για ευέλικτη προσέλευση μέχρι 120 λεπτά, η οποία εκκινεί από τη δηλωθείσα έναρξη του ωραρίου στην ψηφιακή οργάνωση του χρόνου εργασίας και εντεύθεν.
Η ευέλικτη προσέλευση πρέπει να έχει δηλωθεί από τον εργοδότη ως επιλογή -για κάθε εργαζόμενο- στην ΕΡΓΑΝΗ προκειμένου να ενεργοποιηθεί η εφαρμογή της ευέλικτης προσέλευσης. Μέσω αυτής της δυνατότητας επιτυγχάνεται η μείωση του διοικητικού βάρους των επιχειρήσεων, καθώς δεν υπάρχει υποχρέωση μεταβολής του ωραρίου των εργαζομένων, σε περίπτωση που η άφιξή τους και η έναρξη της εργασίας τους λαμβάνει χώρα εντός του διαστήματος της συμφωνηθείσας και δηλωθείσας στην Ψηφιακή Οργάνωση του Χρόνου Εργασίας ευέλικτης προσέλευσης, αρκεί να υφίσταται χτύπημα της Ψηφιακής Κάρτας κατά την έναρξη και κατά τη λήξη της εργασίας.
Μια συμφωνημένη ευέλικτη προσέλευση 30 λεπτών δεν συνεπάγεται ότι ο εργαζόμενος μπορεί να προσέλθει και να σημάνει την κάρτα του πριν από την έναρξη του δηλωθέντος ωραρίου, δηλαδή για παράδειγμα στις 8.30 αντί για τις 9.00. Στην προκειμένη περίπτωση, αν υφίσταται σήμανση της ψηφιακής κάρτας και δεν έχει προηγηθεί μεταβολή του δηλωθέντος ωραρίου (είτε με Σταθερό είτε με Μεταβαλλόμενο / Τροποποιούμενο ανά ημέρα) πριν από την ανάληψη υπηρεσίας από τον εργαζόμενο (εφόσον η επιχείρηση έχει επιλέξει το προαναγγελτικό σύστημα), αυτό θεωρείται αναντιστοιχία μεταξύ δηλωθέντος ωραρίου και σήμανσης της ψηφιακής κάρτας και εφόσον διαπιστωθεί από την Επιθεώρηση Εργασίας, δύναται να επιβληθούν κυρώσεις.
Από 2.000 έως 10.500 € οι κυρώσεις σε όσους δεν ενταχθούν στον μηχανισμό
Οι επιχειρήσεις που βάσει των σχετικών υπουργικών αποφάσεων έχουν ενταχθεί στον Μηχανισμό της Ψηφιακής Κάρτας Εργασίας υποχρεούνται να διαθέτουν και να λειτουργούν ηλεκτρονικό σύστημα μέτρησης του χρόνου εργασίας των εργαζομένων τους, άμεσα συνδεδεμένο και διαλειτουργικό, σε πραγματικό χρόνο, με το Π.Σ. ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ.
Η Ψηφιακή Κάρτα Εργασίας αξιοποιείται από την Επιθεώρηση Εργασίας για τον έλεγχο τήρησης του ωραρίου των επιχειρήσεων. Αν κατά την ελεγκτική διαδικασία διαπιστωθούν από την Επιθεώρηση Εργασίας παραβάσεις σχετιζόμενες με τις υποχρεώσεις που απορρέουν για τις επιχειρήσεις από τον Μηχανισμό της Ψηφιακής Κάρτας Εργασίας, επιβάλλονται οι προβλεπόμενες στην υπ’ αριθμ. 80016/31.8.2022 ΥΑ διοικητικές κυρώσεις.
Οι συγκεκριμένες παραβάσεις διακρίνονται σε δύο κατηγορίες:
1) Γενικές παραβάσεις με επιβολή προστίμου, ανεξάρτητα από τον αριθμό θιγομένων:
- Παράβαση της υποχρέωσης του εργοδότη να διαθέτει και να λειτουργεί ηλεκτρονικό σύστημα μέτρησης του χρόνου εργασίας σε πραγματικό χρόνο ή να λειτουργεί ηλεκτρονικό σύστημα που διατίθεται από το υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, άμεσα συνδεδεμένο και διαλειτουργικό με το Π.Σ. ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ, για το σύνολο των εργαζομένων του με σύμβαση ή σχέση εξαρτημένης εργασίας ιδιωτικού δικαίου, οι οποίοι απασχολούνται στην επιχείρηση με φυσική παρουσία, συμπεριλαμβανόμενου και του δανειζόμενου προσωπικού.
- Παράβαση υποχρέωσης εργοδότη να ειδοποιήσει αμέσως, με κάθε πρόσφορο τρόπο, την οικεία Επιθεώρηση Εργασίας αμέσως μόλις λήξει η κατάσταση ανωτέρας βίας ή αντικειμενικής αδυναμίας που δεν οφείλεται σε υπαιτιότητα του εργοδότη και η οποία εμποδίζει τη λειτουργία του συστήματος μέτρησης του χρόνου εργασίας των εργαζομένων ή τη διαβίβαση των στοιχείων του συστήματος αυτού στο Π.Σ. ΕΡΓΑΝΗ.
2) Παραβάσεις ατομικού χαρακτήρα με επιβολή προστίμου ανά θιγόμενο:
- Μη ενεργοποίηση ψηφιακής κάρτας εργασίας εργαζομένου (10.500 €).
- Υποβολή στοιχείων της ψηφιακής κάρτας εργαζόμενου που τελούν σε απόκλιση με την πραγματική έναρξη ή την πραγματική λήξη της απασχόλησης – εδώ εμπίπτει και η περίπτωση των «3 ορφανών». (3.000€).
- Μη προβλεπόμενη μη υποβολή στοιχείων της ψηφιακής κάρτας εργαζομένου για την πραγματική έναρξη ή την πραγματική λήξη της απασχόλησης (3.000 €).
- Εφαρμογή ευέλικτου ωραρίου σε εργαζόμενο, για τον οποίο δεν έχουν ενεργοποιηθεί η ευέλικτη προσέλευση και η ψηφιακή κάρτα εργασίας, αν και υπάρχει υποχρέωση (2.000 €).
- Μη τήρηση για χρονικό διάστημα τουλάχιστον δέκα (10) ετών των στοιχείων του συστήματος μέτρησης του χρόνου εργασίας, εφόσον παρεμποδίζονται ο έλεγχος και η επαλήθευση οικονομικών απαιτήσεων εργαζομένου σε εν γένει εργατική διαφορά (2.000 €).
- Αλλαγή ή τροποποίηση του ωραρίου εργασίας ή της οργάνωσης του χρόνου εργασίας ή υπερωριακή απασχόληση από τον εργαζόμενο χωρίς αυτή να ταυτοποιείται από τη σήμανση της ψηφιακής κάρτας εργασίας για επιχειρήσεις που έχουν επιλέξει το απολογιστικό σύστημα (10.500 €).
Ποιοι εξαιρούνται από το θεσμικό πλαίσιο
Το ισχύον θεσμικό πλαίσιο προβλέπει συγκεκριμένες εξαιρέσεις από την εφαρμογή της Ψηφιακής Κάρτας Εργασίας:
- Διευθυντικά στελέχη: Οι εργαζόμενοι που κατέχουν θέση εποπτείας, διεύθυνσης ή εμπιστευτική απογράφονται στη διαδικασία της ψηφιακής οργάνωσης του χρόνου εργασίας, αλλά δεν απαιτείται Ψηφιακό Ωράριο και Δήλωση Εναρξης – Λήξης Ψηφιακής Κάρτας.
- Εργαζόμενοι με τηλεργασία: Οι εργαζόμενοι που εργάζονται με τηλεργασία δεν έχουν υποχρέωση για σήμανση της Ψηφιακής Κάρτας κατά τις ημέρες που εργάζονται με το συγκεκριμένο σύστημα οργάνωσης του χρόνου εργασίας. Σε περίπτωση ωστόσο που η εργάσιμη ημέρα ενός υπαλλήλου περιλαμβάνει εργασία τόσο με φυσική παρουσία όσο και με τηλεργασία, ο εργαζόμενος οφείλει (για το διάστημα απασχόλησής του με φυσική παρουσία) να χτυπήσει κανονικά την ψηφιακή του κάρτα του κατά την είσοδο και την έξοδό του από τις εγκαταστάσεις του εργοδότη.
- Εργαζόμενοι με μη σταθερό τόπο εργασίας: Για παράδειγμα, ιατρικοί επισκέπτες, επιθεωρητές πωλήσεων, περιοδεύοντες πωλητές, τεχνικοί, οδηγοί, εργαζόμενοι που επισκέπτονται τους πελάτες του εργοδότη τους, διαφημιστές (κ.ά.) αντιμετωπίζονται όπως και οι εργαζόμενοι με τηλεργασία.
- Εργαζόμενοι σε «Επιχειρήσεις παρόχους» (εργολάβοι): Οταν οι εργασίες που απαιτούνται για την εκτέλεση του έργου γίνονται από εργαζομένους του εργολάβου στις εγκαταστάσεις άλλου εργοδότη, ΔΕΝ υπάρχει υποχρέωση σήμανσης της Ψηφιακής Κάρτας των εργαζομένων του εργολάβου στις εγκαταστάσεις του άλλου εργοδότη, ακόμα κι αν ο εργολάβος έχει ενταχθεί στον μηχανισμό της Ψηφιακής Κάρτας εργασίας.
- Οι εργάτες γης, αλιεργάτες και οι εργαζόμενοι σε οικοδομοτεχνικά έργα.
- Οι δικηγόροι που αμείβονται με πάγια αντιμισθία.
«Οχι» του υπ. Εργασίας σε παράταση του μέτρου
Παρά τις ενστάσεις που ήδη έχουν εκφράσει φορείς της αγοράς, το υπουργείο Εργασίας υπογραμμίζει ότι δεν σκοπεύει να δώσει καμία παράταση στην υποχρεωτική εφαρμογή του μέτρου σε εστίαση και τουρισμό. Μόλις την περασμένη Τετάρτη ο γενικός γραμματέας Εργασιακών Σχέσεων Νίκος Μηλαπίδης αναγνώρισε πως ο εποχικός χαρακτήρας ναι μεν ισχύει σε επιχειρήσεις, αλλά δεν ισχύει καθολικά.
«Υπάρχουν επιχειρήσεις 12μηνης λειτουργίας που μπορούν να εφαρμόσουν το σύστημα της Ψηφιακής Κάρτας και αν επικαλεστούμε την εποχικότητα, καλύτερα οι επιχειρήσεις να διαμορφώσουν μια κουλτούρα ψηφιακής κάρτας σε κενό διάστημα, πριν από την επίσημη έναρξη της σεζόν», εξήγησε, κι όχι όταν θα αρχίσουν να έρχονται οι τουρίστες, οπότε η κατάσταση θα είναι πιο απαιτητική.
Πηγή: Κυριακάτικη Δημοκρατία