Η εκλογή του Φρίντριχ Μερτς ως καγκελάριου στη Γερμανία την προσεχή ημέρα σηματοδοτεί την ολοκλήρωση μίας πολυάσχολης πολιτικής πορείας, γεμάτης από επιδιώξεις, όνειρα και αποτυχίες.
Σε ηλικία 69 ετών, ο αρχηγός του Χριστιανοδημοκρατικού Κόμματος (CDU) θα είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος σε ηλικία καγκελάριος (μετά τον Κόνραντ Αντενάουερ, ο οποίος ήταν 73 το 1949) και ο πρώτος με το χαμηλότερο εκλογικό ποσοστό (25,5%).
Η «μεγάλη επιστροφή» του Μερτς είναι αναμφισβήτητη, αλλά η πρόκληση που έχει μπροστά του για τα επόμενα τέσσερα χρόνια είναι επίσης δυσβάσταχτη.
Κατά τη διάρκεια της θητείας της Άνγκελα Μέρκελ, ο Μερτς υπήρξε αμφισβητίας της, αν και η δυνατή πολιτική φιγούρα τον είχε περιθωριοποιήσει.
Τώρα, ο λομπίστας με περιουσία 12 εκατομμυρίων ευρώ και δηλωμένος εκπρόσωπος της μεσαίας τάξης, προετοιμάζεται για την ανώτατη πολιτική θέση στη Γερμανία.
Ο Μερτς ανέλαβε την ηγεσία του CDU το Δεκέμβριο του 2021, σχεδόν 50 χρόνια αφότου εντάχθηκε στο κόμμα, λίγους μήνες μετά από μία ιστορική εκλογική ήττα (22,6%). Ο δρόμος προς την καγκελαρία δεν φαινόταν καθόλου εύκολος. Ο νέος αρχηγός δεν είχε μεγάλη δημοτικότητα και ήθελε να αλλάξει σχεδόν τα πάντα, αρχίζοντας από την απόσταση του CDU από το κέντρο.
Ακόμα και πριν τις εκλογές του Φεβρουαρίου, υπήρχαν φωνές που ζητούσαν άλλους υποψηφίους για το χρίσμα του υποψηφίου καγκελάριου της Χριστιανικής Ένωσης (CDU/CSU), είτε τον ελκυστικό χαρισματικό βαυαρό πρωθυπουργό Μάρκους Ζέντερ, είτε τον «νέο αστέρα» του CDU, τον πρωθυπουργό της Βόρειας Ρηνανίας-Βεστφαλίας, Χέντρικ Βουστ.
Ο Μερτς ωστόσο είχε την αποφασιστικότητα να φθάσει στη βρύση χωρίς να πιει νερό την ώρα που η κυβέρνηση του Όλαφ Σολτς βουλιάζει.
Μαζί με τον Μερτς, το CDU κάνει ένα νέο ξεκίνημα με ένα πιο συντηρητικό και υπεύθυνο προφίλ.
Αν και είναι ικανός ρήτορας, η προσωπική του δημοτικότητα παραμένει χαμηλή. Με τη νίκη του, παραμένει σε χαμηλή θέση μεταξύ των πολιτικών, γεγονός που πιθανόν να υποδηλώνει ότι η εκλογή του οφείλεται στην απουσία πειστικότερης εναλλακτικής πρότασης. Σύμφωνα με το τελευταίο Πολιτικό Βαρόμετρο του ZDF, βρίσκεται στην έκτη θέση μεταξύ των δέκα, με περισσότερες αρνητικές απόψεις από τις θετικές, ενώ μόλις το 48% δηλώνει αισιοδοξία για την νέα κυβέρνηση.
Ο υπερβολικά τυπικός Μερτς
Οι συνεργάτες του τον περιγράφουν ως «υπερβολικά τυπικό», αναφερόμενοι στην αυστηρή του συνέπεια – οι συσκέψεις αρχίζουν πάντα στην προκαθορισμένη ώρα, και όποιος αργεί βιώνει τη δυσαρέσκειά του – καθώς και στο ότι ελάχιστοι επιτρέπεται να τον προσφωνούν στον ενικό. Παράλληλα, είναι γνωστός για την προσήλωσή του στο καθήκον.
Πολλοί αναρωτιούνται πώς θα ηγηθεί στην καγκελαρία. Είναι ο πρώτος καγκελάριος που δεν έχει υπηρετήσει προηγουμένως ως υπουργός ή πρωθυπουργός και είναι γνωστός για την πειθαρχία του. Αν αποφασίσει να διοικήσει το υπουργικό συμβούλιο όπως μία ιδιωτική επιχείρηση, ίσως αντιμετωπίσει θέματα που σχετίζονται με τις ιδιαίτερες συνθήκες μιας κυβέρνησης.
Η προεκλογική εκστρατεία κεντρικά επικεντρώθηκε στο μεταναστευτικό ζήτημα, με την οικονομία να έρχεται σε δεύτερη μοίρα.
Τα λάθη του παρελθόντος
Ορισμένες προηγούμενες θέσεις του Μερτς σχετικά με τα θέματα όπως η αντι-αμβλωτική πολιτική και η ποινικοποίηση της ενδογαμίας έχουν μείνει στη σκιά.
Παρά ταύτα, ο νικητής των εκλογών έχει βρεθεί κοντά στο να καταστρέψει την εξουσία του, λόγω συνδυασμού πολιτικής απειρίας και άμεσου λόγου.
Δεν δείχνει διάθεση να δικαιολογηθεί για τις πιο συντηρητικές απόψεις του σε σύγκριση με αυτές της Μέρκελ, ωστόσο έχει αναγκαστεί να ανασκευάσει κάποιες δημόσιες δηλώσεις. Ζήτησε συγγνώμη για τον όρο «προνοιακός τουρισμός».
Ανέτρεψε επίσης δηλώσεις για «μικρούς πασάδες» που «κλέβουν» ραντεβού από Γερμανούς φορολογούμενους. Είναι ξεκάθαρο ότι οι απόψεις του για τη μεταναστευτική πολιτική διαφέρουν σημαντικά από εκείνες του Σολτς και της Μέρκελ.
Εχει αναφερθεί σε «απελάσεις τούρμπο» και αν και φαίνεται ότι αυτή η πρόταση έχει εγκαταλειφθεί, είναι σίγουρο ότι η μείωση του αριθμού των αιτούντων άσυλο και η αύξηση των επαναπατρισμών θα αποτελέσουν προτεραιότητές του, καθώς απειλείται από την Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD), που συνεχώς κερδίζει έδαφος στις δημοσκοπήσεις.
Η δυνατότητα του Μερτς να αντιμετωπίσει την ακροδεξιά και οι χειρισμοί του όσον αφορά την απαγόρευση της AfD θα παίξουν καθοριστικό ρόλο στην καγκελαρία που αναλαμβάνει.
«Είναι η οικονομία, Φριτς»
Η νέα κυβέρνηση θα κριθεί από την οικονομική της απόδοση. Η μεγαλύτερη οικονομία της ΕΕ περνάει τρίτο έτος ύφεσης, και το γερμανικό οικονομικό μοντέλο αμφισβητείται πλέον.
Ο Φρίντριχ Μερτς εκλέγεται κυρίως λόγω της οικονομικής του εμπειρίας, καθώς οι ψηφοφόροι δείχνουν να τον εμπιστεύονται περισσότερο από τον Όλαφ Σολτς.
Ωστόσο, τα πρώτα δείγματα είναι αμφιλεγόμενα. Πριν καν αναλάβει, ο Μερτς απέρριψε την κεντρική του προεκλογική υπόσχεση για τη διατήρηση του «φρένου χρέους», αποδεχόμενος δανεισμό σχεδόν ενός τρισεκατομμυρίου ευρώ για τα επόμενα χρόνια.
Δικαιολόγησε έτσι τον προκάτοχό του, ο οποίος υποστήριζε ότι χωρίς την άρση του φρένου χρέους, δεν θα μπορούσαν να τηρηθούν οι προεκλογικές υποσχέσεις του CDU.
Ο νέος καγκελάριος πρέπει τώρα να αποδείξει στους απογοητευμένους ψηφοφόρους του ότι η απόφασή του να εγκαταλείψει αυτήν την εμβληματική εξαγγελία ήταν σωστή. Στα κοινωνικά θέματα, η συνεργασία με τους Σοσιαλδημοκράτες (SPD) δεν φαίνεται να είναι εύκολη υπόθεση.
«Πρέπει να ανταμείβεται όποιος εργάζεται, όχι το αντίθετο», λέει συχνά σχετικά με τα προνοιακά επιδόματα. Επιμένει επίσης ότι οι Γερμανοί θα πρέπει να είναι διατεθειμένοι να εργάζονται περισσότερο και για περισσότερα χρόνια.
Ως ατλαντιστής, ο Μερτς βρίσκει ήδη προκλήσεις από την Ουάσιγκτον, από την οποία φαίνεται πως μόνο δύσκολες καταστάσεις μπορεί να περιμένει. Με υπεκφυγές, απέφυγε να σχολιάσει τις τελωνειακές δασμούς που θέλουν οι ΗΠΑ σε εισαγόμενα προϊόντα της ΕΕ.
Δε φάνηκε να ακούει όταν ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών, Μάρκο Ρούμπιο, αποκάλεσε τη Γερμανία «μεταμφιεσμένη τυραννία».
Από την επόμενη εβδομάδα δεν θα μπορεί πλέον να αποφεύγει τέτοιες προτάσεις. Οι Γερμανοί περιμένουν από τη χώρα τους να στέκεται ισχυρή και κυρίαρχη, όπως ταιριάζει στην τρίτη μεγαλύτερη οικονομία παγκοσμίως.
Η εβδομαδιαία έκδοση Der Spiegel αναφέρει ότι ο Φρίντριχ Μερτς είναι συντηρητικός, αλλά όχι δογματικός.
Μπορεί να μην προτιμά το κέντρο, γνωρίζει όμως ότι χωρίς αυτό, δεν θα κερδίσει εκλογές. Επίσης, αντιλαμβάνεται ότι το υπερβολικά φιλικό προς τις επιχειρήσεις προφίλ του δεν γίνεται εύκολα αποδεκτό από τη βάση του CDU, αν και το ενδεχόμενο κατά συγχωρείται για τα δύο (μικρά) ιδιωτικά αεροπλάνα με τα οποία μετακινείται.
Ο νέος καγκελάριος υπόσχεται μια «θαυμάσια» συνεργασία με το SPD, «ολική επαναφορά» της Γερμανίας σε ηγετική θέση στην Ευρώπη και στον κόσμο, και αναβίωση του γαλλογερμανικού άξονα. Έχει αναδειχθεί σε υπέρμαχο της ενίσχυσης της άμυνας της χώρας του, σε σχέση με την απειλή από τη Ρωσία.
Σε αντίθεση με τον Όλαφ Σολτς, ο οποίος το 2021 πίστευε ότι αναλάμβανε σε περίοδο ανάκαμψης ύστερα από την πανδημία αλλά βρέθηκε σε δύσκολη θέση λόγω του πολέμου στην Ουκρανία και των συνεπειών του, ο Φρίντριχ Μερτς αρχίζει την θητεία του με ρεαλισμό, σε μία από τις πιο δύσκολες στιγμές της Γερμανίας.
