Η Ευρωπαϊκή Ένωση θέλει να ξεκόψει από τη ρωσική ενέργεια — αλλά δεν θέλει να πληρώσει και πρόστιμα για συμβόλαια που είχε ήδη υπογράψει.
Σύμφωνα με πληροφορίες από τις Βρυξέλλες, η Κομισιόν εξετάζει νομικούς τρόπους για να «σπάσουν» ευρωπαϊκές εταιρείες τα πολυετή συμβόλαια με ρωσικές ενεργειακές εταιρείες, χωρίς να πληρώσουν αποζημιώσεις.
Η λέξη-κλειδί; Ανωτέρα βία (force majeure). Αν κηρυχθεί επίσημα ότι η συνέχιση της συνεργασίας δεν είναι εφικτή λόγω πολέμου ή διεθνούς κρίσης, ίσως αποφευχθούν οι ρήτρες. Όμως, όπως λένε ευρωπαίοι αξιωματούχοι, το να επικαλεστεί κανείς τον πόλεμο στην Ουκρανία δεν είναι απαραίτητα επαρκές νομικό επιχείρημα.
Παρά τις κυρώσεις και τα μεγάλα λόγια, η ΕΕ πλήρωσε σχεδόν 22 δισ. ευρώ στη Ρωσία για πετρέλαιο και αέριο μόνο το τελευταίο έτος. Μπορεί το ποσοστό του ρωσικού αερίου να έχει μειωθεί (μόλις 11% σήμερα από σχεδόν 40% το 2022), αλλά οι εισαγωγές υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) από τη Ρωσία έχουν αυξηθεί θεαματικά.
Και η USA πιέζει από την άλλη μεριά, προσφέροντας το δικό της LNG ως εναλλακτική. Το πλάνο της ΕΕ για πλήρη απεξάρτηση από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα μέχρι το 2027 έχει καθυστερήσει, τόσο λόγω πολιτικών αντιστάσεων (κυρίως από Ουγγαρία και Σλοβακία), όσο και λόγω αβεβαιότητας γύρω από το μέλλον του Nord Stream και τις διαπραγματεύσεις με τη διοίκηση Τραμπ για το εμπόριο και την ενέργεια.
Ένα think tank στις Βρυξέλλες, το Bruegel, πρότεινε κάτι πιο ρεαλιστικό: αντί για πλήρη απαγόρευση του ρωσικού αερίου, να μπουν δασμοί. Έτσι:
- Η Ρωσία θα αναγκαστεί να ρίξει τις τιμές για να παραμείνει ανταγωνιστική
- Η ΕΕ θα έχει έσοδα από τους δασμούς
- Δεν χρειάζεται ομοφωνία για να εγκριθεί – μόνο πλειοψηφία
Η μάχη είναι και πολιτική και νομική. Η ΕΕ θέλει να σταματήσει να χρηματοδοτεί τον πόλεμο του Πούτιν, αλλά χωρίς να ρισκάρει νομικές μάχες ή αύξηση των τιμών. Όμως τα περισσότερα συμβόλαια είναι μυστικά και διαφέρουν σημαντικά – και αυτό κάνει το έργο των νομικών στις Βρυξέλλες, όπως λένε χαρακτηριστικά οι διπλωμάτες, “έναν λαβύρινθο χωρίς χάρτη”.
