Το Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου μέσα από την εμπειρία ενός πάσχοντα.
Μαρτυρία ασθενή
«Το σώμα μου δεν ρωτά αν έχω δουλειά σήμερα, αν θέλω να βγω ή αν έχω κάποιο σημαντικό ραντεβού. Απλά παίρνει αποφάσεις. Και εγώ απλώς ακολουθώ.
Ζω με Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου. Αυτό δεν είναι ορατό εξωτερικά. Κανείς δεν το διακρίνει. Κι όμως, με βασανίζει. Μερικές μέρες, τόσο πολύ που δεν μπορώ να συγκεντρωθώ σε τίποτα άλλο.
Ξυπνώ το πρωί και το πρώτο που μου περνά από το μυαλό είναι αν θα καταφέρω να πάω τουαλέτα, αν θα έχω φούσκωμα, αν θα μπορώ να φορέσω το παντελόνι μου, αν θα βιώσω πάλι αυτή την γνωστή, ασαφή ενόχληση που ξεκινά από το στομάχι και επηρεάζει τη διάθεσή μου και όχι το τι θα ντυθώ.
Έχω ακυρώσει κοινωνικές εξόδους. Έχω αναβάλει ταξίδια. Έχω απομακρυνθεί από την εργασία μου. Και αυτό συνέβη γιατί δεν ένιωθα άνετα μακριά από την τουαλέτα. Έχω αναρωτηθεί αν θα μου περάσει, αν είναι απλώς μια σκέψη, αν θα ζήσω μ’ αυτή την κατάσταση από εδώ και πέρα. Κάθε φορά που αγχώνομαι, το έντερό μου αντιδρά αμέσως. Σαν να διαθέτει αισθητήρες που ανιχνεύουν κάθε στροφή των σκέψεών μου. Και τότε φοβάμαι ότι θα με πιάσει. Και τελικά, με πιάνει. Ένας κύκλος που επαναλαμβάνεται ξανά και ξανά…»
Η ζωή με Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου (ΣΕΕ) είναι μία εμπειρία που, αν και δεν απειλεί την ζωή του ατόμου, μπορεί να έχει σημαντικές επιπτώσεις στην καθημερινότητα, τις κοινωνικές σχέσεις, την εργασία και την ψυχολογία του. Πρόκειται για ένα «αόρατο» πρόβλημα υγείας, που όμως επιφέρει ορατές συνέπειες για τον ασθενή.
Τι είναι το Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου;
Το Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου είναι μια λειτουργική διαταραχή του πεπτικού συστήματος, που εμφανίζεται με κοιλιακό πόνο, φούσκωμα και διαταραχές στις κενώσεις (διάρροια, δυσκοιλιότητα ή εναλλαγή των δύο). Παρά την απουσία οργανικών βλαβών ή φλεγμονών, το σύνδρομο μπορεί να είναι εξαιρετικά επώδυνο και να επιδράσει σημαντικά στην ποιότητα ζωής.
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Γαστρεντερολογίας, έως το 10-15% του παγκόσμιου πληθυσμού παρουσιάζει συμπτώματα ΣΕΕ. Αυξανόμενες επιστημονικές μελέτες αναδεικνύουν την ισχυρή και αμφίδρομη σύνδεση ανάμεσα στο έντερο και τον εγκέφαλο.
Το έντερο δεν χαρακτηρίζεται τυχαία ως «δεύτερος εγκέφαλος». Περιέχει περισσότερα από 100 εκατομμύρια νευρικά κύτταρα και ένα εκτεταμένο νευρικό δίκτυο, γνωστό ως εντερικό νευρικό σύστημα (ENS), το οποίο μπορεί να λειτουργεί ανεξάρτητα, χωρίς εντολές από τον εγκέφαλο.
Περίπου το 95% της σεροτονίνης, ενός από τους βασικούς νευροδιαβιβαστές που επηρεάζουν τη διάθεση, παράγεται στο έντερο. Αυτό υποδηλώνει ότι οτιδήποτε αναταράσσει την εντερική λειτουργία μπορεί να έχει άμεσες επιπτώσεις στην ψυχική υγεία και το αντίστροφο.
Η επικοινωνία μεταξύ εγκεφάλου και εντέρου γίνεται μέσω του πνευμονογαστρικού νεύρου, το οποίο λειτουργεί σαν ένας γρήγορος «διάδρομος» σήματος ανάμεσα στα δύο όργανα, επιτρέποντας στο έντερο να «επικοινωνεί» με τον εγκέφαλο και να επηρεάζει ακόμα και τη σκέψη του πόνου, τη διάθεση και το άγχος. Αυτό το κύκλωμα λειτουργεί επίσης μέσω της μικροβιακής χλωρίδας (εντερικό μικροβίωμα), με τα τρισεκατομμύρια βακτήρια που βρίσκονται στο έντερο να επιδρούν στη διάθεση (μέσω παραγωγής νευροχημικών ουσιών), στη φλεγμονή και την αντίδραση στο στρες. Αξιοσημείωτο είναι ότι η ανισορροπία στη χλωρίδα έχει συσχετιστεί με καταστάσεις όπως το άγχος, η κατάθλιψη και το Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου.
Επιπλέον, η σύνδεση γίνεται μέσω του ανοσοποιητικού συστήματος, καθώς το 70–80% των ανοσοκυττάρων βρίσκονται στο έντερο. Αυτή η «στρατιά» συμμετέχει στην αντίδραση του οργανισμού απέναντι στο άγχος, τις φλεγμονές και τους εξωτερικούς ερεθιστές.
Τέλος, η σύνδεση συντελείται μέσω των ορμονών του στρες (όπως η κορτιζόλη). Συγκεκριμένα, το άγχος μπορεί να μεταβάλει την κινητικότητα, την ευαισθησία και τη χλωρίδα του εντέρου. Αντίστοιχα, ένα ευερέθιστο έντερο μπορεί να ενεργοποιήσει την απόκριση στο στρες στον εγκέφαλο.
Η Επίδραση του Άγχους στον Άξονα Εντέρου–Εγκεφάλου
Η σύγχρονη καθημερινότητα, με τον συνεχή βομβαρδισμό από στρεσογόνους παράγοντες –projects, deadlines, οικονομική πίεση και έλλειψη ύπνου – έχει καταστήσει το χρόνιο άγχος έναν από τους κυριότερους αιτίες του συνδρόμου.
Το άγχος επιδεινώνει τα γαστρεντερικά συμπτώματα και η κατάσταση αυτή τροφοδοτεί με τη σειρά της το άγχος, δημιουργώντας έναν βιοψυχολογικό φαύλο κύκλο (άγχος → εντερική δυσλειτουργία → πόνος → περισσότερο άγχος) που μπορεί να διαρκέσει χρόνια αν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα και ολιστικά.
Αντιμετώπιση
Είναι εμφανές ότι το στρες, η διατροφή, η φλεγμονές και η μικροχλωρίδα είναι αλληλένδετα σε ένα ενιαίο σύστημα. Η κατανόηση του άξονα εντέρου–εγκεφάλου βοηθά να θεωρηθεί αυτή η σχέση ως ένα αλληλεπιδραστικό δίκτυο.
Η σύγχρονη ιατρική στρέφεται όλο και λιγότερο σε μονοδιάστατες προσεγγίσεις με φαρμακευτική αγωγή για την αντιμετώπιση του συνδρόμου. Για την πιο αποτελεσματική θεραπεία απαιτείται ένας ολιστικός και πολυδιάστατος σχεδιασμός, που περιλαμβάνει αλλαγές στη διατροφή, ψυχολογική υποστήριξη και φαρμακευτική αγωγή.
Έχει αποδειχθεί ότι μια δίαιτα χαμηλή σε FODMAP —ένα πρωτόκολλο κατά το οποίο αποκλείονται συγκεκριμένες ομάδες υδατανθράκων που δεν απορροφώνται καλά και προκαλούν φούσκωμα, αέρια και πόνο—μπορεί να μειώσει έως και 70% τα συμπτώματα των πασχόντων με Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου. Ωστόσο, είναι απαραίτητη η καθοδήγηση από ειδικό διατροφολόγο για την αποφυγή διατροφικών ελλείψεων και τη σωστή επανεισαγωγή τροφών.
Το χρόνιο άγχος ναι μεν είναι καθοριστικός παράγοντας για την εμφάνιση ή την επιδείνωση των συμπτωμάτων. Δεν είναι τυχαίο ότι πολλές ψυχολογικές παρεμβάσεις έχουν πλέον ενταχθεί στα διεθνή πρωτόκολλα θεραπείας του συνδρόμου. Η Γνωσιακή-Συμπεριφορική Θεραπεία (CBT) έχει αποδείξει ότι μειώνει τόσο την ψυχολογική πίεση όσο και τα σωματικά συμπτώματα.
Τέλος, όσον αφορά τη φαρμακευτική υποστήριξη, ανάλογα με τη βαρύτητα των συμπτωμάτων, μπορούν να χορηγηθούν αντισπασμωδικά για την ανακούφιση από πόνους και κράμπες, προβιοτικά σε ορισμένες περιπτώσεις για την ενίσχυση της εντερικής χλωρίδας και ενδεχομένως αντικαταθλιπτικά σε χαμηλές δόσεις.
Συνοψίζοντας, για την αποτελεσματική αντιμετώπιση του συνδρόμου απαιτείται εξατομικευμένη προσέγγιση, εκπαίδευση του ασθενούς και συνεργασία μεταξύ γαστρεντερολόγου, διατροφολόγου, ψυχολόγου και ψυχιάτρου.
Δείτε επίσης:
