AI και αγορά εργασίας: Ο άνθρωπος που έμεινε πίσω μπορεί να προχωρήσει ξανά
Συνέντευξη της Λαμπρίνας Κακιούζη
Προέδρου της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Κέντρων Δια Βίου Μάθησης (Π.Ο.Κ.Δ.Β.Μ.)
Η Λαμπρίνα Κακιούζη, με πολυετή εμπειρία στον χώρο της κατάρτισης, της πιστοποίησης και της απασχόλησης, μιλά για τη νέα εποχή που ανοίγει η τεχνητή νοημοσύνη στην αγορά εργασίας. Με λόγο ουσιαστικό και βαθιά ανθρώπινο, εξηγεί πώς το AI μπορεί να γίνει εργαλείο κοινωνικής επανένταξης και πώς ο μακροχρόνια άνεργος μπορεί να ξαναβρεί τον δρόμο του μέσα από στοχευμένη εκπαίδευση, υποστήριξη και πίστη στον εαυτό του.
Ερ. 1: Κυρία Κακιούζη, ο μακροχρόνια άνεργος αποτελεί μια από τις πιο ευάλωτες ομάδες. Πώς μπορούμε να τον ενεργοποιήσουμε ξανά;
Απ.:
Με σεβασμό και σχέδιο. Ο χρόνια άνεργος δεν χρειάζεται οίκτο, χρειάζεται καθοδήγηση και πίστη. Πρέπει να σταματήσουμε να τον αντιμετωπίζουμε σαν «χαμένο κεφάλαιο» και να του δείξουμε ότι είναι πολύτιμος πόρος γνώσης και εμπειρίας. Η επανένταξη δεν ξεκινά από τις αγγελίες, ξεκινά από τη σωστή ψυχολογική και εκπαιδευτική προετοιμασία. Αν του δώσουμε ουσιαστική κατάρτιση, υποστήριξη και μια πραγματική ευκαιρία, τότε το «χρόνια άνεργος» μπορεί να γίνει «ξανά ενεργός».
Ερ. 2: Ποια κίνητρα θα μπορούσαν να βοηθήσουν έναν άνθρωπο που έχει χάσει την πίστη του να επανέλθει στην εργασία;
Απ.:
Τα κίνητρα πρέπει να είναι ανθρώπινα, ρεαλιστικά και ενθαρρυντικά. Χρειάζονται οικονομικά κίνητρα, όπως μεταβατικά επιδόματα για το πρώτο διάστημα επανένταξης, φορολογικά οφέλη για τις επιχειρήσεις που προσλαμβάνουν μακροχρόνια ανέργους, αλλά και κοινωνικά μπόνους, όπως μοριοδότηση για συμμετοχή σε προγράμματα ή υποστήριξη οικογενειακών αναγκών. Πάνω απ’ όλα όμως, χρειάζεται ηθικό κίνητρο, η αίσθηση ότι κάποιος επενδύει σε σένα. Ο άνθρωπος κινητοποιείται όταν αισθανθεί ότι τον εμπιστεύονται. Αυτό είναι το πιο ισχυρό καύσιμο της απασχόλησης, η αποκατάσταση της αυτοεκτίμησης.
Ερ. 3: Μπορεί η τεχνητή νοημοσύνη να παίξει ρόλο στην ενδυνάμωση του ανέργου;
Απ.:
Απολύτως. Το AI μπορεί να λειτουργήσει ως προσωπικός καθοδηγητής μάθησης. Μπορεί να προτείνει προγράμματα ανάλογα με τις δεξιότητες και τα ενδιαφέροντα του καθενός, να εντοπίζει κενά γνώσης και να τον βοηθά να οργανώσει τον δρόμο του. Με αυτόν τον τρόπο, ο άνεργος παύει να αισθάνεται χαμένος μέσα στην πληροφορία και βρίσκει ένα συγκεκριμένο μονοπάτι. Το AI δεν είναι υποκατάστατο του ανθρώπου, είναι εργαλείο ενίσχυσης της αυτοπεποίθησης. Η ψυχή, η ενθάρρυνση, η κατανόηση παραμένουν ανθρώπινες.
Ερ. 4: Μπορεί η τεχνητή νοημοσύνη να βοηθήσει να ξεπεραστεί ο φόβος και η ανασφάλεια των μακροχρόνια ανέργων;
Απ.:
Μπορεί να βοηθήσει, αρκεί να τη χρησιμοποιήσουμε με ενσυναίσθηση. Ο φόβος του ανέργου δεν είναι μόνο οικονομικός, είναι υπαρξιακός. Νιώθει ότι δεν ανήκει πια κάπου. Εδώ το AI μπορεί να προσφέρει εξατομικευμένη ψυχοεκπαιδευτική στήριξη, με προγράμματα καθοδήγησης, αυτοβελτίωσης και επαγγελματικού προσανατολισμού. Όταν ο άνθρωπος βλέπει, μέσω απλών εφαρμογών, ότι μπορεί να μάθει ξανά και ότι έχει προοπτική, τότε ο φόβος αρχίζει να υποχωρεί. Η τεχνολογία δεν αντικαθιστά την ελπίδα, τη μεταφράζει σε πράξη.
Ερ. 5: Πώς μπορούν τα ΚΔΒΜ να λειτουργήσουν ως καταλύτες αυτής της μετάβασης;
Απ.:
Είμαστε ήδη μέσα στις ζωές των ανθρώπων. Είμαστε αυτοί που τους βλέπουμε, τους ακούμε και τους στηρίζουμε στην πιο δύσκολη στιγμή τους. Τα ΚΔΒΜ μπορούν να αξιοποιήσουν το AI για να προσφέρουν ευέλικτα, εξατομικευμένα προγράμματα, να εντοπίζουν δεξιότητες, να προτείνουν νέες κατευθύνσεις και, κυρίως, να κρατούν τον άνεργο ψυχολογικά ενεργό. Η εμπειρία μου δείχνει ότι, όταν υπάρχει σχέση εμπιστοσύνης, ο άνθρωπος ξανανοίγει το βιβλίο της ζωής του. Εκεί βρίσκεται η ουσία της κατάρτισης, στην επανασύνδεση με την ελπίδα.
Ερ. 6: Αν σας ζητούσαν να δώσετε μια φράση-κατεύθυνση για τη νέα πολιτική επανένταξης, ποια θα ήταν;
Απ.:
Να ξανακάνουμε τον άνεργο ορατό. Όχι μέσα από στατιστικές, αλλά μέσα από προσωπικές ιστορίες επιτυχίας. Η τεχνητή νοημοσύνη είναι το εργαλείο, αλλά ο άνθρωπος είναι το νόημα. Αν συνδυάσουμε τη γνώση, την ψυχολογική υποστήριξη και την τεχνολογία με ανθρωπιά, μπορούμε να μετατρέψουμε την ανεργία σε πεδίο επανεκκίνησης. Και αυτό είναι το όραμά μου: καμία τεχνολογική πρόοδος χωρίς κοινωνική πρόοδο.
