Στις αρχές του 2025, ο πρόεδρος της Ουκρανίας, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, βρέθηκε αντιμέτωπος με μια σημαντική διπλωματική κρίση κατά τη συνάντησή του με τον πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών, Ντόναλντ Τραμπ, και τον αντιπρόεδρο Τζ. Ντ. Βανς στο Οβάλ Γραφείο. Από τότε, οι σχέσεις μεταξύ Ουάσινγκτον και Κιέβου έχουν υποστεί σ fluctuations, σύμφωνα με άρθρο του Politico.
Από την πλευρά της, η Ευρώπη αντέδρασε στα γεγονότα αυτά με εντατική στήριξη προς την Ουκρανία και προσπάθειες να διατηρήσει τις ΗΠΑ στο πλευρό της. Τον Μάρτιο, ο πρωθυπουργός της Βρετανίας Κιρ Στάρμερ και ο πρόεδρος της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν ανακοίνωσαν τη δημιουργία μιας «συμμαχίας των προθύμων» 34 χωρών, με σκοπό να ενισχύσουν τη θέση της Ευρώπης στη διασφάλιση της μελλοντικής κυριαρχίας και ασφάλειας στην Ουκρανία. Στο Σεπτέμβριο, ο Μακρόν ενημέρωσε ότι 26 χώρες δεσμεύτηκαν να αναπτύξουν στρατεύματα στον ουκρανικό έδαφος, στο πλαίσιο μιας Πολυεθνικής Δύναμης για την Ουκρανία, «την επόμενη ημέρα της εκεχειρίας ή της ειρήνης».
Παρ’ όλα αυτά, το πιο κρίσιμο για την Ουκρανία παραμένουν οι εγγυήσεις ασφαλείας από τις ΗΠΑ, τις οποίες ο Ζελένσκι πρέπει να εξασφαλίσει, ακόμη κι αν αυτό σημαίνει παραχωρήσεις σε άλλα ζητήματα.
Ανεξάρτητα από την επιθυμία της Ευρώπης να πιστεύει το αντίθετο, οι εγγυήσεις από τη Ουάσινγκτον είναι η μοναδική εφικτή λύση για την ειρηνική διευθέτηση της κατάστασης στην Ουκρανία. Η Ευρώπη δεν μπορεί να αναπτύξει τη δική της πολυεθνική δευναμική χωρίς την υλικοτεχνική στήριξη των ΗΠΑ. Καθώς πλησιάζει το 2025, η δέσμευση των ΗΠΑ παραμένει κρίσιμη για την κατεύθυνση του πολέμου της Ρωσίας και, κατά συνέπεια, για μια πιθανή διαρκή ειρηνική λύση.
Ωστόσο, φαίνεται ότι η πραγματική ισχύς βρίσκεται στα χέρια της Ρωσίας, σχολιάζει το Politico.
Η μνήμη της Ουκρανίας από τις αποτυχίες του Μνημονίου της Βουδαπέστης του 1994 – τις εγγυήσεις ασφαλείας από τις ΗΠΑ, τη Ρωσία και το Ηνωμένο Βασίλειο σε αντάλλαγμα για την παράδοση των σοβιετικών πυρηνικών όπλων – επισκιάζει τις σημερινές διαπραγματεύσεις. Σ’ αυτή την ιδιαίτερα επικίνδυνη χρονική στιγμή, ο Ζελένσκι έχει μερικά ζητήματα να σκεφτεί:
Πρώτον, φέρεται να είναι έτοιμος να αποδεχθεί την εγκατάλειψη της προσπάθειας ένταξης της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ – ένα ζήτημα που είχε χαρακτηριστεί «μη αναστρέψιμο» στην περσινή Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ – σε αντάλλαγμα για ισχυρές εγγυήσεις ασφαλείας, οι οποίες φαίνεται να είναι διαθέσιμες. Οι ΗΠΑ έχουν προσφέρει στην Ουκρανία εγγυήσεις ασφαλείας «επιπέδου πλατίνας», τονίζοντας ότι «δεν θα είναι διαθέσιμες επ’ αόριστον», ασκώντας πίεση στον Ζελένσκι να αποδεχτεί τη συμφωνία που βρίσκεται στο τραπέζι.
Επιπλέον, οι ελπίδες υπάρχουν ότι αυτές οι εγγυήσεις θα περιλαμβάνουν την παροχή πυραύλων κρουζ Tomahawk με εμβέλεια 1.000 χιλιομέτρων – μόλις τέσσερις σύμμαχοι των ΗΠΑ έχουν λάβει Tomahawk στο παρελθόν. Αυτοί οι πύραυλοι θα μπορούσαν να επιτρέψουν στην Ουκρανία να πλήττει πολιτικούς και στρατιωτικούς στόχους στη Ρωσία, ενδεχομένως αποτρέποντας το Κρεμλίνο από την επανέναρξη των εχθροπραξιών. Ωστόσο, παρόλο που αυτή η επιπλέον δυνατότητα θα δυσκόλευε σίγουρα τις αποφάσεις του ρώσου προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν, δεν είναι η λύση σε όλα τα προβλήματα.
Πέρα από τις τεχνικές λεπτομέρειες των εγγυήσεων, ο Ζελένσκι ελπίζει ότι, σε αντίθεση με το Μνημόνιο της Βουδαπέστης -που ήταν μη δεσμευτικό – οποιαδήποτε συμφωνία θα είναι νομικά δεσμευτική, απαιτώντας έγκριση από το Κογκρέσο των ΗΠΑ – και οι δύο θα προσφέρουν υποστήριξη προς την Ουκρανία – και, κατόπιν, έγκριση από τον πρόεδρο.
Μια τέτοια διαδικασία επικύρωσης θα έθετε τις εγγυήσεις προς την Ουκρανία σε παρόμοια βάση με άλλες διμερείς ασφαλιστικές συμφωνίες που έχει η Αμερική με χώρες όπως η Ιαπωνία και η Νότια Κορέα.
Εναλλακτικές προσεγγίσεις, όπως η εκτελεστική εντολή του προεδρίου – που έχει χρησιμοποιηθεί και για τις Συμφωνίες του Παρισιού για το Κλίμα καθώς και για το Κοινό Ολοκληρωμένο Σχέδιο Δράσης για τον περιορισμό του εμπλουτισμού του ουρανίου του Ιράν – αντιπροσωπεύουν μη δεσμευτικές πολιτικές δεσμεύσεις, πράγμα που σημαίνει ότι ένας επόμενος πρόεδρος δεν θα ήταν υποχρεωμένος να τηρήσει αυτές. Έτσι, εάν η διαδικασία επικύρωσης είναι στο προσκήνιο, ο Ζελένσκι ελπίζει ότι θα επιτρέψει στην Ουκρανία να ασκήσει επιρροή στο Κογκρέσο και να διασφαλίσει συνεχή και ενιαία υποστήριξη.
Παρά ταύτα, υπάρχουν και κίνδυνοι. Παρά το γεγονός ότι ο Ζελένσκι έχει δηλώσει πως οι εγγυήσεις ασφαλείας «αντιστοιχούν στο Άρθρο 5», αυτή η θεμελιώδης υποχρέωση της Συμμαχίας είναι εύθραυστη.
Κατά τη διάρκεια της πτήσης προς τη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στη Χάγη το καλοκαίρι, ο Τραμπ ανέφερε: «Υπάρχουν πολλές ερμηνείες του Άρθρου 5» – και είχε δίκιο. Το Άρθρο 5 ερμηνεύεται με διάφορους τρόπους, ένα σκόπιμο μέτρο που υιοθετήθηκε το 1949, ώστε να αποτρέψει την αυτόματη εμπλοκή των ΗΠΑ σε έναν μεγάλο πόλεμο στην Ευρώπη. Επομένως, δεν αφορά μόνο την τυπική διάταξη της συνθήκης, αλλά και την πνευματική της ουσία.
Αναμφίβολα, το NATO είναι πολύ περισσότερα από το Άρθρο 5. Δημιουργήθηκε πάνω στα ερείπια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και αποτελεί μια συμμαχία που βασίζεται επίσης στην οικονομική συνεργασία (Άρθρο 2), καθώς και στην ικανότητα ατομικής και συλλογικής άμυνας ενάντια σε ένοπλη επίθεση (Άρθρο 3). Όμως, αν το Άρθρο 5 μπορούσε να αναπαραχθεί εύκολα, θα υπήρχαν παρόμοιες συμμαχίες παντού στον κόσμο. Στην πραγματικότητα, οι αμοιβαίες εγγυήσεις ασφάλειας που ενισχύονται από αξιόπιστη στρατιωτική δύναμη είναι σπάνιες.
Είναι λοιπόν αμφίβολο αν οι ΗΠΑ θα ήταν πραγματικά πρόθυμες να προσφέρουν μία εγγύηση που θα μπορούσε να τους υποχρεώσει να επέμβουν άμεσα στην Ουκρανία, ιδιαίτερα αν ληφθεί υπόψη ότι από το 2014 παρέχουν περιορισμένη στήριξη, από το 2022 διστάζουν να προχωρήσουν στην ένταξη της χώρας στο ΝΑΤΟ και έχουν δώσει προτεραιότητα στην αποφυγή άμεσης εμπλοκής στον πόλεμο.
Τέλος, υπάρχει ένα αξίωμα στον πόλεμο που λέει πως «ο εχθρός έχει λόγο». Επομένως, καθώς οι διμερείς επαφές μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας εξελίσσονται παράλληλα με τις ευρωπαϊκές και ουκρανικές διαπραγματεύσεις, η στάση του Πούτιν θα είναι κρίσιμη, είτε αρέσει είτε όχι. Η Ρωσία επιδιώκει μια ευρύτερη συμφωνία με τις ΗΠΑ για την ευρωπαϊκή ασφάλεια – κάτι που έχει καταστήσει σαφές με το αρχικό ειρηνευτικό σχέδιο 28 σημείων. Και με τον Πούτιν να παραμένει αδιάλλακτος στις απαιτήσεις του, μένει να δούμε τι θα αποδεχθεί τελικά η Ρωσία.
Εν τέλει, ανεξάρτητα από τη βεβαιότητα που μπορεί να έχει ο Ζελένσκι για τη δύναμη της αμερικανικής εγγύησης, η αντοχή της μπορεί πράγματι να εξαρτάται από την ερμηνεία του Πούτιν.
Διαβάστε επίσης:
Ουκρανία: Ο Μακρόν επικροτεί τις δηλώσεις Πούτιν για διάλογο – «Ψήνεται» διμερής συνάντηση
Τραμπ: Από την οικονομία στα… εσώρουχα της Μελάνια – Τι είπε ο πρόεδρος των ΗΠΑ για την έρευνα του FBI στα συρτάρια της γυναίκας του (Video)
Στην Αυστραλία είχαν εκπαιδευτεί οι μακελάρηδες του Σίδνεϊ, εκτιμούν οι αρχές – Μέτρα «ασπιρίνες» μετά την επίθεση
