Ένα σχέδιο ειρηνικής επίλυσης της Ουκρανίας, το οποίο θα άφηνε τη χώρα αποκλεισμένη από τα εδάφη που κατέχει η Ρωσία, θα είχε σημαντικές οικονομικές συνέπειες για την Ευρώπη, αναφέρει ανάλυση του Reuters.
Οι προτάσεις για κατάπαυση του πυρός που κατατέθηκαν πρόσφατα από την κυβέρνηση των ΗΠΑ και ευρωπαϊκές ηγεσίες περιλαμβάνουν την αποδοχή από το Κίεβο ότι η Ρωσία θα διατηρήσει τουλάχιστον προσωρινά τον έλεγχο είτε ολόκληρων είτε τμηματικών περιοχών του Ντονμπάς, δηλαδή των Ντονιέτσκ και Λουγκάνσκ.
Αυτό θα δημιουργούσε μια μακροχρόνια αβεβαιότητα, επιβαρύνοντας την ευρωπαϊκή οικονομία για πολλά χρόνια, σύμφωνα με την ανάλυση.
### Το οικονομικό βάρος της Ευρώπης
Αρχικά, η προοπτική της ειρήνης εγείρει το ερώτημα εάν ο Ρώσος πρόεδρος, Βλαντίμιρ Πούτιν, θα αποδεχτεί ποτέ τη χρήση των παγωμένων αποθεματικών της Ρωσίας – περίπου 300 δισεκατομμύρια δολάρια στις ΗΠΑ, Ιαπωνία, Ηνωμένο Βασίλειο και Ευρώπη – για την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας, όπως απαιτούν οι κυβερνήσεις της ΕΕ.
Στο βέλτιστο σενάριο, είναι εξαιρετικά απίθανο να συμβεί κάτι τέτοιο.
Μία πρόταση που συζητείται στην ΕΕ και υποστηρίζεται από τον Γερμανό Καγκελάριο Φρίντριχ Μερτς προτείνει τη χρήση των περιουσιακών στοιχείων της κεντρικής τράπεζας του μπλοκ – περίπου 210 δισεκατομμύρια δολάρια – ως εγγύηση για ένα «δάνειο αποζημίωσης» προς την Ουκρανία.
Ωστόσο, οι ηγέτες της ΕΕ θα πρέπει να κινηθούν γρήγορα ώστε αυτά τα περιουσιακά στοιχεία να συνεισφέρουν στην αποζημίωση του Κιέβου για τις καταστροφές του πολέμου.
Πριν από περίπου ένα χρόνο, η Παγκόσμια Τράπεζα είχε εκτιμήσει το κόστος ανοικοδόμησης της χώρας στα 524 δισεκατομμύρια δολάρια για την επόμενη δεκαετία.
Συγκριτικά, σήμερα, ο λογαριασμός φαίνεται να πλησιάζει τα 600 δισεκατομμύρια δολάρια, όπως δήλωσε Ευρωπαίος αξιωματούχος στο Breakingviews.
Αντί να επωμιστεί η Ρωσία το μισό του κόστους εγκαταλείποντας τα παγωμένα αποθεματικά της, οι σύμμαχοι της Ουκρανίας ενδεχομένως να χρειαστεί να αναλάβουν το μεγαλύτερο βάρος.
Η ανοικοδόμηση της Ουκρανίας σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα θα πρέπει να χρηματοδοτηθεί από ένα συνδυασμό διεθνών κυβερνήσεων, διεθνών οργανισμών και ιδιωτών επενδυτών. Ωστόσο, αν δεν έχει διευθετηθεί η κατάσταση των εδαφών, η Ουκρανία δεν θα μπορεί να προσβλέπει στη ροή ιδιωτικών ξένων κεφαλαίων που θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην ανάκαμψη της οικονομίας της. Ακόμη και αν υπάρξει μια ανώμαλη συμφωνία, ο φόβος επανέναρξης των εχθροπραξιών θα αποθαρρύνει τους επενδυτές για αρκετό χρόνο.
Από την αρχή της σύγκρουσης το 2022, η οικονομία της Ουκρανίας έχει δείξει αντοχές, αλλά σύμφωνα με τις προβλέψεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, το φετινό ΑΕΠ της θα είναι 20% χαμηλότερο από το επίπεδο του 2021.
Το Ντονμπάς, το οποίο αντιστοιχούσε περίπου στο 15% του ΑΕΠ της χώρας τότε, θα απαιτήσει μια μακρόχρονη διαδικασία ανασυγκρότησης.
### Εργατικό δυναμικό που μπορεί να επαναπατριστεί
Μερικοί από τους περισσότερους από 5 εκατομμύρια πρόσφυγες που βρίσκονται στην υπόλοιπη Ευρώπη – το 75% των οποίων είναι γυναίκες και παιδιά – ίσως αποφασίσουν να επιστρέψουν, ακόμα και αν η εκεχειρία με τη Ρωσία είναι εύθραυστη. Αυτό θα μπορούσε να ενισχύσει την ανάπτυξη της χώρας, αυξάνοντας το εργατικό δυναμικό της. Σύμφωνα με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες, η Γερμανία έχει υποδεχτεί 1,3 εκατομμύρια πρόσφυγες και η Πολωνία πάνω από 1 εκατομμύριο.
Η ΕΕ επίσης θα πρέπει να στηρίξει το Κίεβο στην εκπαίδευση αυτών που επιστρέφουν και στη χρηματοδότηση της πρόνοιάς τους, ώστε να προσαρμοστούν στις ανάγκες της χώρας. Οι περίπου 200.000 στρατιώτες που θα επανακάμψουν στην πολιτική ζωή, υπό την προϋπόθεση ότι οι ένοπλες δυνάμεις της Ουκρανίας θα διαμορφωθούν σε 800.000, χρειάζονται επίσης υποστήριξη.
Η προοπτική ένταξης της Ουκρανίας στην ΕΕ θα μπλέκεται λόγω της παραβίασης της εδαφικής της ακεραιότητας, αν το καθεστώς των δύο περιοχών που βρίσκονται σε αναστολή μείνει χωρίς ετυμηγορία.
Η διατήρηση ασφαλούς ελέγχου των συνόρων εκλαμβάνεται από την ΕΕ ως προαπαιτούμενο για την εφαρμογή των νομικών και κανονιστικών πλαισίων που απαιτούνται από τις εθνικές κυβερνήσεις.
Αν η εκεχειρία που τώρα εστιάζεται στη βόρεια Ουκρανία είναι αυτό που επέρχεται, οι Δυτικοευρωπαίοι θα κληθούν, τουλάχιστον, να εντατικοποιήσουν τις αμυντικές τους δαπάνες πιο γρήγορα από τις αρχικές τους προβλέψεις. Οι χώρες που βρίσκονται κοντά στη Ρωσία θα πρέπει να είναι σε εγρήγορση, όπως και η υπόλοιπη Ευρώπη.
Οι επενδυτές που αντέδρασαν με πτώση έως και 5% στο τομέα της άμυνας μετά την ανακοίνωση του πρώτου «ειρηνευτικού» σχεδίου του Τραμπ, με μετοχές όπως η γερμανική Rheinmetall (RHMG.DE) να υποχωρούν μέχρι και 13%, φαίνονται να αγνοούν ότι η Ουκρανία δεν είναι ο μόνος προορισμός των ευρωπαϊκών όπλων. Οι αυξανόμενοι αμυντικοί προϋπολογισμοί σε όλη την περιοχή πρόκειται να χρησιμοποιηθούν για την προετοιμασία μιας ενδεχόμενης σύγκρουσης με τη Ρωσία.
### Ανάσα για τη Μόσχα
Ένας επιπλέον παράγοντας ανησυχίας για την Ευρώπη και την Ουκρανία είναι ότι η «ειρήνη» θα μπορούσε να προσφέρει στο Πούτιν μια οικονομική ανακούφιση. Στην αρχική αμερικανική πρόταση για εκεχειρία, οι οικονομικές κυρώσεις κατά της Ρωσίας θα αρθούν. Μετά από τρία χρόνια ανάπτυξης της ρωσικής στρατιωτικής οικονομίας, αυτό θα μπορούσε να αλλάξει το σκηνικό για τη Ρωσία.
Σύμφωνα με τις προβλέψεις, το ΑΕΠ της χώρας αναμένεται να αυξηθεί ελαφρώς το επόμενο έτος, κατά 0,5% έως 1%. Η παραγωγή στον βιομηχανικό τομέα μειώνεται, και η στρατιωτική παραγωγή φτάνει στα όρια της δυναμικότητάς της. Οι στρατιωτικές δαπάνες ανέρχονται τώρα στο 8% του ΑΕΠ, αν και αυτό είναι πιθανό να είναι υποεκτιμημένο, καθώς πολλές πτυχές του αμυντικού προϋπολογισμού παραμένουν κρυφές. Ως συνέπεια, το έλλειμμα του προϋπολογισμού έχει διπλασιαστεί σε σύγκριση με το 2024, ξεπερνώντας το 3% του ΑΕΠ. Η κυβέρνηση, αδυνατώντας να δανειστεί από τις χρηματοπιστωτικές αγορές, αναγκάζεται να χρηματοδοτήσει το έλλειμμα από εσωτερικούς πόρους.
Έχει ανακοινωθεί ήδη αύξηση του ΦΠΑ για το επόμενο έτος, επηρεάζοντας τους καταναλωτές και ενισχύοντας τον πληθωρισμό, ο οποίος αυτή τη στιγμή διαμορφώνεται με ρυθμό 8% ετησίως, παρά το γεγονός ότι το базικό επιτόκιο της κεντρικής τράπεζας παραμένει άνω του 16%.
Ωστόσο, αν οι κυρώσεις αρθούν, οι προοπτικές της οικονομίας – και κατά συνέπεια του ρωσικού επανεξοπλισμού – θα φαίνονται πιο υποσχόμενες.
Μία προσωρινή εκεχειρία η οποία βασίζεται σε ένα ασταθές status quo φέρνει ισχυρές συνέπειες: το τέλος της καταστροφής και των άσκοπων θυμάτων. Ωστόσο, αν η Ευρώπη βρεθεί μπλεγμένη σε μια ανεξέλεγκτη Ουκρανία για χρόνια, ο κίνδυνος είναι μια οικονομική μαύρη τρύπα και μια πιθανότητα μελλοντικών συγκρούσεων.
