Μια δραματική εξέλιξη που αναδεικνύει αδυναμίες στη διεθνή αγορά δωρεάς σπέρματος φέρνει στο προσκήνιο εκτενής έρευνα του BBC και άλλων ευρωπαϊκών μέσων ενημέρωσης.
Δότης σπέρματος από τη Δανία, ο οποίος αγνοούσε ότι έφερε σοβαρή γενετική μετάλλαξη που αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο καρκίνου, συνέβαλε στη γέννηση τουλάχιστον 197 παιδιών σε 14 χώρες — περιλαμβανομένης και της Ελλάδας.
Ορισμένα από αυτά τα παιδιά έχουν ήδη χάσει τη ζωή τους, ενώ εκείνα που κληρονόμησαν τη μετάλλαξη διατρέχουν πολύ υψηλό κίνδυνο να αναπτύξουν καρκίνο σε νεαρή ηλικία.
Η άγνωστη μετάλλαξη που αγνοήθηκε
Ο δότης είχε τη φοιτητική του ζωή το 2005, όταν πληρώθηκε για να δωρίσει σπέρμα στην Ευρωπαϊκή Τράπεζα Σπέρματος (European Sperm Bank). Οι ρουτίνες εξετάσεις τον δήλωσαν απολύτως υγιή. Ωστόσο, η έρευνα αποκάλυψε την ύπαρξη μετάλλαξης στο κρίσιμο γονίδιο TP53, το οποίο είναι υπεύθυνο για την πρόληψη καρκίνων, σε ορισμένα κύτταρα του.
Ενώ το μεγαλύτερο μέρος του σώματός του δεν παρουσίαζε τη μετάλλαξη, έως και 20% του σπέρματός του ήταν μολυσμένο, γεγονός που σημαίνει ότι τα παιδιά που προήλθαν από αυτά τα σπερματοζωάρια φέρουν τη μετάλλαξη σε κάθε κύτταρο του οργανισμού τους.
Αυτή η γενετική ανωμαλία ονομάζεται σύνδρομο Li-Fraumeni και περιλαμβάνει:
- Πιθανότητα έως 90% να αναπτύξει καρκίνο στη διάρκεια της ζωής
- Υψηλή συχνότητα εμφάνισης παιδικών καρκίνων
- Αυξημένο κίνδυνο για καρκίνο του μαστού στις γυναίκες
Η καθηγήτρια Clare Turnbull από το Ινστιτούτο Έρευνας Καρκίνου στο Λονδίνο χαρακτήρισε τη διάγνωση ως «εξαιρετικά σοβαρή», επισημαίνοντας ότι τα παιδιά αυτά χρειάζονται εντατικές εξετάσεις καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής τους, όπως ετήσιες μαγνητικές τομογραφίες σώματος και εγκεφάλου.
Η δωρεά κράτησε 17 χρόνια
Το σπέρμα του δότη χρησιμοποιήθηκε σε θεραπείες γονιμότητας σε όλη την Ευρώπη για περίπου 17 χρόνια. Παρά το γεγονός ότι δεν διατέθηκε σε κλινικές του Ηνωμένου Βασιλείου, το BBC επιβεβαίωσε ότι ορισμένες βρετανικές οικογένειες ταξίδεψαν στη Δανία για να υποβληθούν σε θεραπείες χρησιμοποιώντας το συγκεκριμένο δείγμα.
Συνολικά, το σπέρμα διανεμήθηκε σε 67 κλινικές σε 14 χώρες, όπως:
- Ελλάδα
- Γαλλία
- Βέλγιο
- Δανία
- Γερμανία
- Ισπανία
Η ευρωπαϊκή τράπεζα σπέρματος αναγνώρισε ότι χρησιμοποιήθηκε ευρέως και ανέφερε ότι ο δότης «μπλοκαρίστηκε αμέσως» μόλις εντοπίστηκε η γενετική ανωμαλία. Επίσης επεσήμανε ότι η συγκεκριμένη μετάλλαξη «δεν ανιχνεύεται προληπτικά».
Παιδιά έχουν πεθάνει
Σύμφωνα με στοιχεία που παρουσίασε η Δρ. Edwige Kasper από το Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο της Ρουέν στη Γαλλία, από τα 67 παιδιά που έχουν εξεταστεί μέχρι στιγμής:
- 23 φέρουν τη μετάλλαξη
- 10 έχουν ήδη αναπτύξει καρκίνο
- Μερικά παιδιά έχουν χάσει τη ζωή τους από επιθετικούς όγκους στην παιδική τους ηλικία
- Άλλα έχουν διαγνωστεί με δύο διαφορετικούς καρκίνους
Τα νούμερα ενδέχεται να αυξηθούν, καθώς δεν υπάρχουν επίσημα δεδομένα από όλες τις χώρες όπου χρησιμοποιήθηκε το σπέρμα.
Συγκλονίζει μαρτυρία μητέρας: «Μου έδωσαν σπέρμα που δεν ήταν ασφαλές»
Η Céline (ψευδώνυμο), μία ανύπαντρη μητέρα από τη Γαλλία, ενημερώθηκε πριν από λίγους μήνες από την κλινική στο Βέλγιο να υποβάλει την κόρη της σε εξετάσεις, καθώς συνελήφθη με το αμφιλεγόμενο σπέρμα πριν από 14 χρόνια.
Όπως δήλωσε στο BBC:
«Είναι απαράδεκτο να παρέχεται σε μια γυναίκα σπέρμα που δεν είναι καθαρό και ασφαλές. Τώρα γνωρίζω ότι η κόρη μου θα ζει συνεχώς με τον φόβο του καρκίνου».
Παραβίαση ορίων σε πολλές χώρες – Έως 53 παιδιά από έναν μόνο δότη
Παρά το γεγονός ότι δεν υπάρχει διεθνής νομική ρύθμιση για τον αριθμό των γεννήσεων ανά δότη, πολλές χώρες έχουν θεσπίσει αυστηρούς κανόνες.
Για παράδειγμα:
- Βέλγιο: επιτρεπόμενος αριθμός 6 οικογενειών – παραβίαση 38 φορές (53 παιδιά)
- Ηνωμένο Βασίλειο: επιτρεπόμενος αριθμός 10 οικογενειών
- Άλλες χώρες έχουν επίσης παρόμοια όρια που έχουν παρακαμφθεί
«Είναι απαραίτητο να μειωθεί διεθνώς ο αριθμός των παιδιών από τον ίδιο δότη», τονίζει η Sarah Norcross από τον Progress Educational Trust, προειδοποιώντας για τις κοινωνικές και ψυχολογικές συνέπειες του φαινομένου των εκατοντάδων ετεροθαλών αδελφών.
Δείτε επίσης:
Μόνο το 4% των υποψηφίων ανδρών γίνονται τελικά αποδεκτοί ως δωρητές σπέρματος
Απαγόρευσαν στον Ολλανδό «πατέρα»… 600 παιδιών να δωρίσει κι άλλο σπέρμα
